14 Ağustos 2006

Robotlar ve Yapay Zeka IX

Bilimkurgu blog(?)um robot antolojisine dönüşmeye başladı, Global Voice'de yazan birisi de benim blogum için; "Eğlence dünyasındaki robotlar üzerine bir blog" tanımlaması kullanmış, eh şöyle bir bakınca 29 gönderiden 9'u robotlar üzerine, dört beş adet gönderi ucundan kıyısından robotlarla bağlantılı, ben bir robot rumuzu kullanıyorum. Çok da haksız sayılmaz.
Devam etmeden önce, White'ın güzel çevirisiyle Asimov'un Rest of The Robots'a yazdığı önsözü, Mycogen blogundan -hala- okumadıysanız, mutlaka okuyunuz.

1960ların ortasında TV dizisi olarak başlayan Star Trek, bilimkurgunun insanların hayatına daha fazla girmesine göz ardı edilemeyecek büyük bir katkıda bulundu. Star Trek'in başarısını açıklamak için sadece iki rakam yeterli olacaktır: 726 ve 10. Yediyüzyirmialtı bölüm ve on sinema filmi! Eski bir Vietnam gazisi, eski bir polis ve eski bir pilot! olan Gene Roddenberry'nin yarattığı Star Trek evreni dünyanın geleceği üzerine bir ütopyadır aslında. İnsanlık, ırkçılığı, hastalıkları, savaşları, hoşgörüsüzlüğü, yoksulluğu aşmıştır GD'nin öngördüğü gelecekte. Artık dünyanın dışındaki varlıklarla iletişim içinde olduğumuz, onlarca farklı tür, onlarca farklı kültür ve bunları bir arada tutmaya çalışan, şu an Birleşmiş Milletler'in üstlendiği misyonu -biraz da genişletetek- üstlenmiş Birleşmiş Gezegenler Federasyonu ile ona bağlı, daha önce kimsenin gitmediği yerlere cesaretle gitmeyi şiar edinmiş uzay gemileriyle barışın ve anlayışın hakim olduğu bir evren hayalidir.

BİLGİSAYAR. Hangimiz böyle seslenip, istediğimiz bütün bilgileri, bizim istediğimiz düzeydeki detaylarıyla, sınıflandırarak önümüze sürecek bilgisayarların hayalini kurmadık? SCOTTY IŞINLA! demek için ne kadar çok şeyden vaz geçebilirdik? KAPTANIN SEYİR DEFTERİ. Yıldız tarihi .... diye başlayan monologlar yapmak istemez miydik?
Modern dünyada kullandığımız teknolojik ürünler için ilham vermediği iddia edilebilir mi?

Star Trek evreninde tamir, temizlik, günlük işler gibi hizmetler veren robotlar bulunmaz. Bildiğim kadarıyla Star Trek dizilerinde görünen ilk robot, dünyada değil, başka bir gezegende ve başka zeki varlıkların teknolojisiyle ( Robby gibi ) yaratılan Andrea'dır( Solda gördüğünüz ). Bu seksi robotu üreten teknolojinin sahipleri bütün androidleri öldürmeye çalışırken ölmüşlerdir. Yaratıcılarının yerine geçen robotlar hikayesi bir kez daha sergilenmiş oldu böylece.
Bilgisayarlar ise insanlara her türlü bilgiyi sunabilen, aldıkları bilgileri yorumlayıp sonuçlar üreten zeki varlıklardı genelde. Çoğunun dünyayı ele geçirmek, insanlığı daha iyiye götürmek, kendisini tanrı gibi görmek tarzı yaklaşımları yoktu.

Robotlar üzerine en büyük katkısı Data ve Borglar olmuştur. Data insanların ürettiği, insan özelliklerine sahip bir cyborgdur. Borglar ise, geçmişleri karanlık, sadece insan değil, evrendeki bütün canlı varlıkların birleşimiyle oluşmuş cyborglardı. Data'nın tek amacı vardı, insanlara yardımcı olmak, Asimov'un robot kurgusunda yaratılan bir cyborg. Borgların ise daha büyük bir ülküleri vardı: "Bütün türlerin yaşamsal özelliklerini daha iyi hale getirmek". Ortak bir zekaya sahip Borgları, Asimov'un Gaia'sı ve R. Daneel Olivaw'ının karışımı olarak görüyorum, tek farkla; Salvor Hardin'in belirttiği:" Şiddet, beceriksizlerin son sığınağıdır" görüşünden farklı olarak bu becerikli cyborglar şiddet uygulamadan duramaz. Sanıyorum borglar metalik sesleriyle, "Direnmek boşuna, asimile edileceksiniz" diyerek üzerinize doğru gelirlerken, Asimov ve yarattığı dünya aklınıza gelebilecek son şeylerden birisidir. Borglar, insan ve diğer varlıkların üzerinde çalışmalar yaparak ortak zekalarına eklerken, bütün özelliklerini de veri bankalarında işleyip daha iyi bir ırk yaratmak için bu verileri yorumlarlar. Aslında kötü niyetli değil bu çocuklar ama yöntem yanlış. :-)

Star Trek evrenini terk ederek, George Lucas'ın ilk uzun metraj filmi THX-1138'de yer alan robotlara geçelim. Bütün şehrin bilgilerini barındıran ana bilgisayar, insanlar tarafından işletilmekte, herhangi bir zekaya sahip değildir. Polis robotları belirgin bir zekaya sahiptir. Bu zekaları sadece programlandıkları görevle sınırlıdır. Bu filmde kendini geliştirebilme yeteneğine sahip tek bir yapay varlık vardır. Bir hologram olduğunu iddia eder ancak sadece görüntü değildir, fiziksel olarak da yer alır. Açıkcası Lucas'ın neden hologram yakıştırması yaptığını anlayamıyorum. Bu hologram(?) eğlence bürosundaki işinden sıkılıp kaçmış ve kaçışı sırasında THX 1138'e yarenlik etmiştir. Hiçbir aleti kullanmasını bilmez, ama meraklıdır. Sonunda bir kaza yapar, polisler aracın içine baktıklarında hiçbir şey göremez ki sanıyorum Lucas, hologram yakıştırmasını sadece bu sahne için kullanmış. Hiçbir gelişme ve değişime açık olmayan bir toplumun yarattığı robotların gelişime açık olmasını beklemek de biraz saflık olurdu sanırım.

0 Comments:

Yorum Gönder

<< Home