Robotlar ve Yapay Zeka V

Aslında niyetim bilimkurguda robotların geçmişini kısaca özetlemek ve günümüze bağlamaktı. Fakat robotların tarihine girince çıkmak zorlaştı, bilimkurgunun mihenk taşlarını inceler bir hal aldı. Tabi kendi meşrebimce. Ayrıca karşımda duran r2d2 modelinin gözüne(?) bakıp atalarını umursamamazlık edemem. Artık robotların sadece basit aletler olarak öngörülmediği, aksine yapay zekaya sahip olmaya başladıkları döneme geldim.

Capek'in R.U.R. 'una kadar robotların kendi benlikleri oluşmamıştı. Capek'in açtığı yoldan ilerlenmesi fazla uzun sürmedi. 30'ların sonlarında Amazing Stories isimli bilimkurgu dergisinde Eando Binder'in ( Earl Andrew ve Otto Oscar Binder kardeşlerin takma adı ) yazdığı kısa öykülerin kahramanı Adam Link, robot tarihinde kendine yer açtı. Bu öyküler daha sonra I,Robot ismiyle kitap halinde sunulacaktı. Asimov'un "I,Robot"undan yıllar önce. Asimov'un robot yasalarından önce Adam Link, kendi kendine ilk yasaya yakın bir çıkarım yaptı: " Bir robot özgür iradesiyle bir insanı öldürmemeli ". Bu kitabın maalesef Türkçe baskısı yoktur.



Asimov, Adam Link için: " Adam Link, robot öyküleri düşkünleri için olağanüstü ilgi çekicidir. Duyguları olan bir robot çok nadiren bu kadar iyi işlenmiştir " diyecek kadar beğenmektedir Binder kardeşlerin yarattığı robotu. Ama bu beğenisi, Asimov'un robot öykülerinden oluşan kitabını yayımcının aynı isimle basmasına kızmasına engel olmadı. Çünkü Adam Link, kendi robot öykülerine esin kaynağı olmuştur. Otto Oscar Binder'la tanıştıktan birkaç gün sonra ilk robot öyküsü olan Robbie'yi yazmaya başlamıştır ( Çocuk bakıcısı robot. ). Aslında Asimov'un bu toplama kitap için düşündüğü isim Mind and Iron'dı. Her yüzyılda görülen ve görülmeye devam edecek gibi görünmekte ısrar eden ticari kaygı, yayımcının ve editörün gözlerinde oluşan dolar işaretleri desteğini arkasına alıp aynı isimde bir ikinci kitabın ortaya çıkmasını sağlamış.

Asimov, robot tarihini baştan yazmıştır. 3 robot yasası ve daha sonra robotlardan R. Daneel Olivaw'ın (R. Robotu temsil etmekte tahmin edebileceğiniz gibi. Ama bu satırların yazarı, arada ukalalık yapma hakkını kendisinde saklı tutmaktadır. ) geliştirdiği sıfırıncı yasa ( bu yasada şöyledir: Bir robot insanlığa zarar veremez veya insanlığın zarar görmesine seyirci kalamaz.) diğer bilimkurgu yaratıcılarına referans olmuştur.

Robot yasalarının, robotların kendi varlıklarını hiçe sayarak insanları ve insanlığı koruma altına almaya çalışmasının altında ilginç bir hikaye yatar. Asimov, 1939'da bir bilimkurgu festivalinde izlediği Metropolis filminden sonra, robotların Frankensteinvari yaratıklar olarak öngörülmesinden duyduğu nefreti dile getirmiş ve artık insanları ve insanlığı yok etmeyecek robotların -seri- üretimine geçmeye karar vermiş. O gün izlediği film, fazlasıyla kırpılıp oynanmış bir versiyonudur aslında, ama onun bunu bilme olanağı yoktu tabiki.

Pozitronik beyinlere sahip robotlar; düşündüler, rüya gördüler, yazmak istediler, gülmek, ağlamak, insana ait herşeyi yaşamak istediler. Ve becerdiler. Hatta insanlığın koruyucu melekleri oldular, R. Daneel Olivaw; Asimov'un yazılarında en fazla görülen robot karakter, insanlığı korumak için İmparatorluğun çöküşünü bile hızlandırdı. Robotlar daha ne yapabilirki?

Asimov'un robotlarını burada anlatmaya çalışmayacağım, anlat anlat bitmezler. Her robot ayrı bir kişilik, her hikaye ayrı bir dünya. Aşağıdaki linklerden Asimov ve Robotlarıyla ilgili detaylı bilgi bulabilirsiniz.

Robbie (Asimov'un ilk robot öyküsü)
Üç Robot Yasası ( Wikipedia)
Asimov'un kitaplarının tam listesi